Năm học 2023-2024 đánh dấu năm thứ hai học sinh lớp 10 học theo Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018. Ngoài các môn học bắt buộc, học sinh được tự chọn tổ hợp môn theo định hướng mà nhà trường xây dựng. Tuy nhiên, việc chọn tổ hợp môn phù hợp với năng lực, sở thích và mục tiêu nghề nghiệp vẫn là bài toán khó đối với nhiều em.
Với kinh nghiệm 2 năm tư vấn chọn khối lớp 10 chương trình mới, tôi xin chia sẻ một số kinh nghiệm thực tiễn nhằm giúp các em đưa ra quyết định sáng suốt và phù hợp nhất.
Hiểu Đúng Về Các Môn Học Trong Chương Trình Lớp 10
Trong quá trình tư vấn chọn tổ hợp môn cho học sinh lớp 10, tôi nhận thấy rằng nhiều học sinh và phụ huynh thường nhầm lẫn giữa môn bắt buộc và môn tự chọn. Theo quy định của Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018:
8 môn bắt buộc: Ngữ văn, Toán, Ngoại ngữ 1, Lịch sử, Giáo dục thể chất, Giáo dục quốc phòng an ninh, Hoạt động trải nghiệm – Hướng nghiệp, và Nội dung giáo dục của địa phương.
3 môn tự chọn từ 9 môn: Vật lý, Hóa học, Sinh học, Địa lý, Giáo dục kinh tế và pháp luật, Công nghệ, Tin học, Mỹ thuật, và Âm nhạc.
Tất Cả Các Môn Đều Quan Trọng
Theo Thông tư 22/2021/TT-BGDĐT, tất cả các môn học đều được tính điểm như nhau, không có sự phân biệt giữa môn chính và môn phụ.
Học lực Tốt: Học sinh cần đạt điểm trung bình các môn từ 6,5 trở lên, trong đó ít nhất 6 môn có điểm trung bình từ 8,0.
Học lực Giỏi: Học sinh cần đạt điểm trung bình từ 8,0 trở lên, trong đó một trong 3 môn Toán, Ngữ văn, hoặc Ngoại ngữ phải đạt ít nhất 8,0.
Học Sinh Lớp 9: Chú Trọng Đúng Các Môn Học Để Định Hướng Tương Lai
Phần lớn học sinh lớp 9 thường tập trung vào 3 môn chính là Toán, Ngữ văn, và Ngoại ngữ (thường là Tiếng Anh) để chuẩn bị cho kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10. Tuy nhiên, điều này dẫn đến việc các em ít quan tâm đến những môn học khác, đặc biệt là các môn trong tổ hợp tự chọn như Giáo dục kinh tế và pháp luật, Công nghệ, hoặc những môn kết hợp với chúng.
Giáo dục kinh tế và pháp luật: Ý Nghĩa Và Nội Dung Học Tập
Môn Giáo dục kinh tế và pháp luật trong chương trình lớp 10-12 bao gồm:
- Giáo dục kinh tế: Nền kinh tế, cơ chế thị trường, ngân sách nhà nước, thuế, tín dụng, lập kế hoạch tài chính cá nhân, và các mô hình kinh doanh.
- Giáo dục pháp luật: Hiến pháp, pháp luật Việt Nam, hệ thống chính trị và quản lý hành chính nhà nước.
Học sinh lựa chọn môn này có thể mở ra cơ hội nghề nghiệp trong các lĩnh vực như luật, quản lý hành chính, công an, quân đội, giáo dục, chính trị, nhân sự, và công tác xã hội. Môn này cũng đã được đưa vào kỳ thi tốt nghiệp THPT từ năm 2017 và được nhiều trường đại học sử dụng để xét tuyển khối A, B, C, và D.
Môn Công Nghệ: Hướng Nghiệp Trong Các Ngành Kỹ Thuật
Môn Công nghệ mang tính ứng dụng cao, với nội dung học tập theo từng lớp như:
- Công nghệ 10: Vẽ kỹ thuật, thiết kế kỹ thuật, nghề nghiệp STEM, và nông nghiệp.
- Công nghệ 11: Cơ khí chế tạo và cơ khí động lực.
- Công nghệ 12: Công nghệ điện, điện tử, lâm nghiệp, và thủy sản.
Học sinh lựa chọn môn Công nghệ sẽ có cơ hội phát triển trong các ngành kỹ thuật, công nghệ hiện đại, hoặc hướng đến nông nghiệp công nghệ cao.
Chọn Môn Âm Nhạc, Mỹ Thuật: Cần Lưu Ý Năng Khiếu Và Khả Năng Cá Nhân
Nhiều học sinh chọn các môn Âm nhạc và Mỹ thuật trong tổ hợp môn lớp 10 chỉ vì cảm thấy thích hoặc nghĩ rằng nội dung học sẽ nhẹ nhàng như ở bậc trung học cơ sở. Tuy nhiên, các môn này đòi hỏi học sinh cần có năng khiếu và kỹ năng nhất định để học tập hiệu quả.
- Môn Âm nhạc: Học sinh cần biết đọc nốt nhạc, hát đúng cao độ và chơi được một loại nhạc cụ ở mức cơ bản.
- Môn Mỹ thuật: Giáo viên sẽ kiểm tra khả năng quan sát, sáng tạo, và đánh giá thẩm mỹ. Học sinh cần nhận biết giá trị của các sản phẩm nghệ thuật và có khả năng sáng tạo ứng dụng thẩm mỹ.
Nếu học sinh không đáp ứng được các tiêu chí năng khiếu cơ bản, nhà trường và giáo viên chủ nhiệm sẽ tư vấn để các em chọn tổ hợp môn khác phù hợp hơn với năng lực và định hướng nghề nghiệp trong tương lai.
Việc cân nhắc kỹ lưỡng trước khi chọn môn học không chỉ giúp học sinh tránh khó khăn trong quá trình học mà còn đảm bảo việc lựa chọn tổ hợp môn phù hợp với khả năng và mục tiêu cá nhân.
Đừng Ngại Môn Khó: Chọn Môn Học Phù Hợp Với Định Hướng Tương Lai
Học sinh không nên sợ các môn học khó mà bỏ qua chúng để chỉ chọn những môn dễ học. Sự khó hay dễ của một môn học phụ thuộc rất lớn vào phương pháp học tập và nỗ lực cá nhân.
- Khác biệt giữa cấp học: Các môn ở bậc trung học phổ thông mang tính chuyên sâu và khác biệt so với trung học cơ sở. Nếu học sinh có ý thức học tập, thầy cô luôn sẵn sàng hỗ trợ để các em tiến bộ từng ngày.
- Tính thực tiễn: Chọn môn học dễ nhưng không liên quan đến khối thi hoặc nghề nghiệp sau này sẽ không mang lại lợi ích lâu dài. Học sinh cần ưu tiên các môn phù hợp với năng lực và mục tiêu nghề nghiệp để tạo nền tảng vững chắc cho tương lai.
Ngoài ra, với nhiều phương thức xét tuyển đại học hiện nay, việc lựa chọn môn học đòi hỏi sự quyết đoán và định hướng rõ ràng ngay từ đầu. Mạnh dạn đối mặt với thử thách sẽ giúp học sinh không chỉ đạt kết quả học tập tốt mà còn chuẩn bị tốt hơn cho hành trình sự nghiệp phía trước.
Tư Vấn Chọn Tổ Hợp Môn Hiệu Quả: Tránh Khó Khăn Khi Chuyển Đổi
Giáo viên cần giúp học sinh và phụ huynh hiểu rõ tầm quan trọng của việc chọn tổ hợp môn ngay từ đầu. Nếu lựa chọn tổ hợp môn không phù hợp, học sinh có thể thay đổi vào cuối năm lớp 10. Tuy nhiên, việc chuyển đổi này không hề dễ dàng và gây ra nhiều khó khăn.
- Yêu cầu bổ sung kiến thức: Học sinh cần hoàn thành chương trình môn học mới trong thời gian hè, bao gồm 70 tiết học và các bài kiểm tra thường xuyên (6 cột điểm), đánh giá định kỳ (4 cột điểm).
- Áp lực học tập: Quá trình học bổ sung và kiểm tra liên tục đòi hỏi sự nỗ lực lớn, và không phải học sinh nào cũng đáp ứng được yêu cầu.
Để tránh tình trạng này, giáo viên cần am hiểu Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018 và có khả năng định hướng nghề nghiệp, giúp học sinh lựa chọn tổ hợp môn phù hợp với năng lực và mục tiêu lâu dài. Một quyết định đúng đắn ngay từ đầu sẽ giúp các em học tập hiệu quả hơn và chuẩn bị tốt cho tương lai.